Welkom bij de Talenexpo, een reis door de geschiedenis van het taalonderwijs in Nederland

1.1 Politiek en economie

Europa
Frankrijk was zijn dominante politieke positie in Europa kwijtgeraakt, maar was nog steeds een cultureel vooraanstaande natie. Engeland was bezig een wereldwijd imperium op te bouwen. Duitsland ontworstelde zich onder Pruisische leiding aan de eeuwenlange ‘Kleinstaaterei’. In 1870 won Duitsland glansrijk de Frans-Duitse oorlog, Frankrijk werd weer een republiek en Duitsland een keizerrijk.

Nederland
Ook in Nederland kwam, later dan in de grote landen, de industrialisatie op gang. Maatschappelijk gebeurde er veel. De macht van de heersende bevolkingsgroep van rijke burgers, de vroegere regentenklasse, en van de koning brokkelde af. In 1848 had Willem II de nieuwe, democratische grondwet van de liberale minister J.R.Thorbecke geaccepteerd. Het parlement kreeg veel meer macht. Maar pas in 1917 werd het algemeen kiesrecht voor mannen ingevoerd.

Schoolstrijd
De schoolstrijd beheerste in belangrijke mate het Nederlandse politieke en maatschappelijke toneel in de 19e eeuw. Het was een strijd voor de emancipatie van grote minderheidsgroepen:

• de orthodox-protestantse ‘kleine luyden’, eeuwenlang onderworpen aan de heersende liberaal-protestante regentenklasse;
• de katholieken, eeuwenlang onderdrukt en achtergesteld;
• ook de land- en industriearbeiders organiseerden zich later in de 19e eeuw steeds beter.

Deze groepen legden de basis voor de verzuiling, die kenmerkend was voor Nederland tot ver in de tweede helft van de 20e eeuw.